Pengenalan
Perlembagaan merupakan undang-undang
dasar pemerintahan sesebuah Negara. Oleh itu, perlembagaan ialah suatu kumpulan
undang-undang yang tertinggi untuk menentukan bagaimana pemerintahan sebuah
negara itu mesti dijalankan. Perlembagaan sesebuah negara menerangkan dan
memperuntukkan kuasa-kuasa yang dimiliki oleh pelbagai anggota negara itu,
seperti hak-hak yang dipunyai oleh orang yang diperintah dan perhubungan antara
yang memerintah dengan yang diperintah.
Perlembagaan juga berperanan sebagai garis panduan pembentukan undang-undang kerana sebarang percanggahan dengan perlembagaan dalam undang-undang atau statut yang diwujudkan, makan undang-undang tersebut akan terbatal dengan sendirinya. Maka, matlamat lain perlembagaan ialah untuk memberi jaminan dan perlindungan kepada rakyat dan negara.
Tujuan perlembagaan
Perlembagaan boleh menjamin
keutuhan dan kedaulatan sesebuah negara. Ia merupakan undang-undang tertinggi
yang perlu dipatuhi dalam menetukan hala tuju sesebuah negara. Tanpa
perlembagaan rakyat sesebuah negara tidak dapat menumpukan sepenuh perhatian
dan taat setia mereka dalam mendirikan sebuah negara yang makmur dan utuh.
Semangat nasionalisme tidak akan wujud di kalangan rakyat yang tidak memikirkan
dan mencintai negara mereka. Justeru itu, negara menjadi lemah dan jika sesebuah
negara tidak mempunyai kekuasaan yang utuh dan pemerintahan yang kuat, musuh
dengan mudah mengambil alih kerajaan atau tampuk pemerintahan negara. Jadi
dengan adanya perlembagaan negara, rakyat dapat berpegang kepada satu
undang-undang yang diamalkan dan dihormati bersama untuk memastikan kewujudan
sebuah negara yang berdaulat.
Dengan adanya perlembagaan,
segala tindakan para pemimpin dapat diketahui atau dipastikan. Ini kerana
segala tindak-tanduk mereka mestilah berdasarkan kepada perlembagaan yang telah
dicatatkan, bukan bertindak mengikut sesuka hati. Oleh itu, pihak pemerintah
tidak dapat melakukan sebarang perbuatan yang boleh menyeleweng daripada
perlembagaan. Ini bererti perlembagaan dapat menjamin agar pihak pemerintah
tidak berlaku curang atau menyalah guna kuasa yang diperuntukkan kepada mereka.
Selain itu, perlembagaan
juga menggariskan dengan jelas peranan-peranan setiap unsur dalam sistem
pemerintahan negara. Antara perkara yang dijelaskan dalam Perlembagaan Malaysia
ialah peranan Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua negara seperti yang
disebutkan dalam Perkara 32 (1) bahawa ketua bagi Persekutuan bergelar Yang
di-Pertuan Agong yang telah dipilih oleh Majils Raja-Raja sebagaimana yang
dinyatakan dalam Perkara 32 (3).
Perundangan
Perundangan (Bahasa Inggeris:Legislation) atau "undang-undang bertulis" adalah
undang-undang yang telah digubal oleh legislatif atau badan penggubalan undang-undang
lain. Istilah ini boleh merujuk satu undang-undang khusus, atau kesemua
undang-undang yang telah digubal, di mana "styatut" juga digunakan untuk merujuk
kepada satu undang-undang khusus. Sebelum menjadi perundangan, ia terlibih
dahulu dikenali sebagai rang
undang-undang, yang
juga secara tipikal dikenali sebagai "perundangan" semasa ia sedang
dipertimbangkan.
Dalam sesetengah bidang kuasa,
legislasi mesti disahkan oleh cabang eksekutif kerajaan terlebih dahulu sebelum ia
berkuatkuasa sebagai undang-undang. Di bawah sistem
Wesminster yang
juga diwarisi oleh Malaysia, satu perundangan dikenali sebagai Akta Parlimen selepas enakmennya. Perundangan
lazimnya dicadang oleh suatu ahli legislatif (sebagai contoh wakil rakyat
Parlimen atau Kongres) atau oleh cabang eksekutif, dan kemudiannya diperdebatkan
oleh ahli-ahli legislatif dan dipinda sebelum diluluskan. Kebanyakan
legislatif-legislatif besar meluluskan hanya sebahagian kecil bil-bil yang
dicadang dalam suatu sesi perjumpaan. Sama ada satu bil akan mendapat
keluluusan dan berkuatkuasa bergantung kepada keutamaan perundangan suatu
kerajaan.
Mereka yang mempunyai kuasa formal
untuk mencipta perundangan
dipanggil penggubal, manakalah kehakiman kerajaan mempunyai kuasa formal untuk mentafsir undang-undang.
Undang-undang
merupakan instrumen untuk mengawal tingkah laku masyarakat. Undang-undang
biasanya berbentuk arahan yang menerangkan secara jelas sama ada boleh atau
tidak boleh dalam melaksanakan sesuatu perkara. Selain itu, undang-undang juga
merupakan panduan kepada ahli masyarakat agar mereka bertindak dengan betul.
Oleh itu anggota masyarakat yang berurusan sama ada dengan pihak kerajaan atau
swasta mempunyai garis panduan yang jelas dan terhindar dari segala bentuk
frod, penyelewangan dan kemudaratan. Misalnya undang-undang syarikat yang
memastikan peniaga mengasingkan dirinya dari perniagaannya bertujuan
mengelakkan peniaga tersebut menjadi muflis sekiranya perniagaannya mengalami
kerugian. Perlanggaran undang-undang menyebabkan hukuman boleh dikenakan.
Austin
berpendapat bahawa undang-undang itu adalah perintah yang dikeluarkan oleh satu
badan yang berkuasa untuk orang awam dan dikuatkuasakan melalui hukuman.
Hukuman merupakan suatu ancaman untuk menguatkuasakan undang-undang. Hal ini
menggambarkan bahawa undang-undang itu bersifat memaksa atau mendesak seperti
yang dikatan Hobbes bahawa undang-undang itu adalah perlakuan yang
obligatori iaitu yang patut dipatuhi
yang bersifat mendesak atau memaksa.
Yang di-Pertuan Agong
Jawatan Yang di-Pertuan Agong merupakan satu-satunya jawatan unik dalam dunia. Ini kerana, Yang di-Pertuan Agong dipilih di kalangan Raja- Raja Melayu memalui sistem penggiliran di mana setiap Yang di-Pertuan Agong akan memeintah selama 5 tahun. Yang di-Pertuan Agong adalah ketua negara tetapi bukan ketua kerajaan dan sebagai Ketua Negara, peranan Yang di-Pertuan Agong sangat penting dalam memastikan pentadbiran negara berada dalam landasan betul mengikut acuan Perlembagaan Persekutuan. Meskipun Yang di-Pertuan Agong bertindak mengikut nasihat Perdana Menteri, baginda mempunyai kuasa besar yang telah diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan bagi memastikan keadaan negara stabil dan aman. Melayu oleh baginda-baginda bagi satu tempoh lima tahun.
Perlembagaan Persekutuan menjelaskan
kedudukan Yang di-Pertuan Agong sabagai Ketua Negara dalam tajuk Ketua Utama
Negara seperti berikut ;
“32. (1) Maka hendaklah
ada seorang Ketua Utama Negara bagi Persekutuan, digelar Yang di-Pertuan Agong,
yang hendaklah diberi keutamaan daripada segala orang di dalam Persekutuan dan
yang tidak boleh dikenakan apa-apa jua pun prosiding di dalam manamana mahkamah
kecuali di dalam Mahkamah Khas yang ditubuhkandi bawah Bahagian XV.”
Fungsi Yang di-Pertuan Agong dari prespektif perundangan
Yang di-Pertuan agong mempunyai kuasa ke atas ketiga-tiga
bidang kuasa pentadbiran iaitu Legislatif, eksekutif dan kehakiman. Perkara
45(1)(b) berhubung dengan perlantikan ahli-ahli Dewan Negara. Dewan Negara
merupakan medan untuk mengkaji semula rang undang-undang yang telah
dipersetujui dalam Dewan Rakyat. Rang undang-undang yang dibawa ke Dewan Negara
akan melalui proses yang sama seperti mana Dewan Rakyat. Oleh itu, selaku Ketua
Negara, Yang di-Pertuan Agong perperanan penting dalam perlantikan keaggotaan
Dewan Negara yang bertanggungjawab dalam mewujudkan suatu undang-undang. Maka
menurut Perkara 45 (2), Baginda hendaklah melantik orang yang pada pendapatnya
telah memberikan perkhidmatan awam yang cemerlang atau telah mencapai tahap
keunggulan profesion individu tersebut. Kuasa Yang di-Pertuan Agong berkenaan
pemilihan ahli Dewan Negara jelas menunjukkan bahawa Baginda masih mempunyai
kuasa simpanan ke atas sistem perundangan kerana pemilihan ahli Dewan Negara
bukanlah melalui pilihan raya sebaliknya mengikut pendapat Baginda.
Di dalam
Dewan Rakyat juga Yang di-Pertuan Agong berperanan untuk kelestarian
perundangan. Perkara 48 (3) telah memperuntukkan bahawa Baginda boleh
membatalkan keahlian anggota Dewan Rakyat jika seseorang ahli itu gagal
menghantar apa-apa penyata perbelanjaan pilihan raya yang dikehendaki oleh
undang-undang pada masa yang ditetapkan. Hal ini disebutkan dalam Perkara 43,
Fasal 1 (d). Baginda juga boleh melakukan tindakan yang sama sekiranya
seseorang anggota Dewan rakyat telah disabitkan kesalahan oleh sesuatu Mahkamah
di Persekutuan dan dikenakan hukuman melebih setahun atau denda tidak kurang
daripada dua ribu ringgit dan tidak mendapat pengampunan bebas. Yang di-Pertuan
Agong juga boleh melucutkan keanggotaan ahli Dewan Rakyat sekiranya seseorang
ahli dengan suka rela telah memperolehi kewarganegaraan mana-mana negara asing
seperti yang disebutkan dalam Perkara 43 fasal 1 (f).
Dalam
bab 5 Perlembagaan Persekutuan iaitu Tatacara perundangan, memperihalkan secara
jelas berhubung dengan perjalanan kuasa perundangan di mana Perkara 66 (3) memperuntukkan
agar rang undang-undang yang telah dibuat dan diluluskan oleh kedua-dua Majlis
Perlimen dan dikemukankan kepada Yang di-Pertuan Agong untuk diperkenankan
olehnya serta menurunkan atau mencapkan
Mohor Besar pada rang undang-undang yang telah dipersetujuinya.
Selain
itu, Baginda juga boleh memprorog iaitu menghentikan sesuatu
penggal Parlimen bagi memindah penggal tersebut dengan penggal yang berikutnya
atau dengan kata lain membubarkan Parlimen seperti yang dinyatakan dalam
Perkara 55 (2) Perlembagaan Persekutuan.
Perkara 42 menyebutkan bahawa Yang di-Pertuan Agong
berkuasa memberi ampun, tunda hukuman dan lega hukuman dengan segala kesalahan
yang telah dibicarakan oleh mahkamah tentera dan kesalahan-kesalahan yang
dilakukan di dalam W.P Kuala Lumpur, Labuan dan Putrajaya. Hal ini mencerminkan
bahawa hukuman yang telah ditetapkan dalam perundangan dan mahkamah dalam
wilayah Baginda masih tidak dapat mengatasi keunggulan kuasa Yang di-Pertuan
Agong.
Dalam hal menjaga
kebajikan dan keselamatan rakyat dan negara, Baginda berkuasa untuk
mengistiharkan darurat. Perkara 150 menyebutkan bahawa jika Yang di-Pertuan Agong berpuas hati bahawa suatu
darurat besar sedang berlaku yang menyebabkan keselamatan, atau kehidupan
ekonomi, atau ketenteraman awam di dalam Persekutuan atau mana-mana bahagiannya
terancam, maka Yang di-Pertuan Agong boleh mengeluarkan suatu Proklamasi
Darurat dengan membuat dalamnya suatu perisytiharan yang bermaksud sedemikian.
Yang di-Pertuan Agong boleh memasyhurkan apa-apa ordinan sebagaimana yang
didapatinya perlu mengikut hal keadaan sekiranya Baginda berpuas hati bahawa
ada hal-hal keadaan tertentu yang menyebabkan perlu baginya mengambil tindakan
serta-merta seperti yang disebutkan dalam Perkara 150 (2b). Kuasa pengistiharan
darurat juga merupakan fungsi Yang di-Pertuan Agong dari sudut perundangan
kerana keputusan Baginda menyebabkan suatu ordianan akan dikeluarkan tanpa
perlu memalui perbincangan di peringkat Dewan Rakyat dan Dewan Negara.
Dimokrasi berperlimen
Parlimen
disebut sebagai Parlements dalam bahasa Perancis yang berasal daripada
perkataan parler bermaksud berucap atau bercakap. Ini sesuai dengan
peranan Parlimen sebagai tempat para perwakilan bercakap, berucap dan berbahas
tentang rang undang-undang dan dasar kerajaan. Sistem Parlimen berbeza-beza
mengikut negara. Ada yang mempunyai satu dewan (unicameral); dan dua
dewan (bicameral). Sistem Parlimen dua dewan terdiri daripada Dewan
Tinggi (House of Lords) dan Dewan Rendah (House of Commons). Dari
segi kuasa, Dewan Rendah
mempunyai kuasa lebih besar berbanding Dewan Tinggi.
Parlimen
diberikan kuasa membuat undang-undang. Ia melibatkan perwakilan untuk mengusul,
membahas, membincang, menyokong dan meluluskan undang-undang negara. Dalam
sistem demokrasi, Parlimen bertanggungjawab menyemak setiap aktiviti yang
dijalankan oleh kerajaan atau Kabinet. Jika Parlimen ada sebarang pertanyaan
kepada Kabinet mengenai sesuatu perkara, maka Kabinet perlu menjawabnya secara
lisan atau bertulis. Atas prinsip inilah Kabinet bertanggungjawab kepada
Parlimen.
Dalam
sistem demokrasi, Parlimen juga bertanggungjawab untuk memilih, mengekal dan
menggantikan kerajaan yang sedang memerintah dengan kerajaan yang baru. Jika
perwakilan tidak lagi bersetuju dan menyokong kerajaan yang sedia ada, mereka
boleh mengemukakan usul undi tidak percaya (non-confidence vote) di
Parlimen. Jika undi tidak percaya mendapat sokongan majoriti (sekurang-kurangnya
dua pertiga) ahli dewan, maka Perdana Menteri dan ahli Kabinet perlu meletakkan
jawatan. Jika itu berlaku, ketua negara boleh melantik Perdana Menteri baru.
Dalam
sistem demokrasi liberal, terdapat dua sistem yang dominan iaitu demokrasi
berparlimen dan berpresiden. Kedua-dua sistem ini menekankan kaedah pemilihan
pemimpin dan perwakilan melalui pilihan raya. Seperti yang dibincangkan di
atas, dalam sistem demokrasi berparlimen, ia mempraktikkan doktrin percantuman
kuasa. Sistem demokrasi berparlimen biasanya diamalkan dalam kalangan
negara-negara bekas jajahan British atau Komanwel. Sebab itu, British dikatakan
sebagai ibu segala sistem demokrasi berparlimen di dunia hari ini. Manakala,
dalam sistem demokrasi berparlimen mempraktikkan doktrin pengasingan kuasa yang
dipelopori oleh Amerika Syarikat.
Sistem demokrasi berparlimen juga dikenali sebagai sistem
berkabinet atau Kabinet berparlimen. Sistem demokrasi berparlimen ini
kebanyakannya diamalkan di negara-negara yang mempunyai sistem Parlimen
ala-British. Kebanyakan negara demokratik yang mengamalkan sistem berparlimen,
kerajaan dibentuk oleh parti yang memperolehi majoriti kerusi di Parlimen.
Ketua negara akan melantik salah seorang daripada ahli badan perundangan
(Parlimen) sebagai ketua kerajaan iaitu Perdana Menteri. Perdana Menteri
berperanan sebagai ketua badan eksekutif. Sebab itu dalam sistem demokrasi
berparlimen dikatakan mengamalkan doktrin percantuman kuasa apabila ahli
Parlimen dilantik sebagai Perdana Menteri dan begitu juga dengan kedudukan
ahli-ahli Kabinet yang lain atau Jemaah Menteri. Kerajaan
dalam sistem demokrasi berparlimen diasaskan daripada kedudukan yang diperolehi
dalam badan perundangan. Maksudnya, kini ia banyak merujuk kepada parti politik
yang menguasai majoriti kerusi Parlimen (Dewan Rendah) akan diberikan hak dan
kuasa untuk menubuhkan kerajaan dan membentuk Kabinet untuk memerintah. Dengan
itu, wujudlah kerajaan berparlimen yang berkabinet. Dengan kata lain,
terbentuklah sistem kerajaan berkabinet.
Antara
negara-negara yang mengamalkan sistem demokrasi berparlimen ini seperti
Australia, India, Malaysia, Jerman, Kanada dan Thailand serta beberapa buah
negara lain lagi.
Tempoh
penggal Parlimen bergantung kepada undang-undang atau perlembagaan negara
berkenaan. Jika di Malaysia, satu penggal Parlimen adalah 5 tahun sebelum
dibubar dan diadakan semula pilihan raya umum yang baharu. Manakala, ahli Dewan
Atas biasanya dilantik oleh ketua negara. Jika di Malaysia, Yang DiPertuan
Agong akan melantik ahli-ahli Dewan Negara (Dewan Atas). Kedua-dua ahli Dewan
Rendah dan Atas boleh dilantik menjadi ahli Kabinet atau Jemaah Menteri.
Perlantikan Jemaah Menteri oleh Yang DiPertuan Agong adalah di atas nasihat
Perdana Menteri.
Peranan ketua negara sama ada dalam sistem raja berperlembagaan
dan republik adalah melantik ketua kerajaan. Lazimnya ketua kerajaan yang
dilantik adalah ketua parti politik yang memenangi majoriti kerusi Parlimen.
Kebanyakan sistem demokrasi berparlimen mempraktikkan
sistem pemilihan berasaskan majoriti mudah dengan amalan first-past-the-post.
Jadi, parti yang menguasai majoriti walaupun dengan majoriti yang kecil
mengatasi parti lawannya berhak menubuhkan kerajaan dan mengumumkan barisan
Kabinetnya. Parti yang gagal memperolehi majoriti kerusi di Parlimen akan
bertindak sebagai pembangkang dan boleh membentuk kerajaan bayangannya sendiri.
Ketua
parti yang memperolehi majoriti akan dilantik sebagai Perdana Menteri. Perdana
Menteri berhak mengemukakan nama-nama ahli Parlimen lain sebagai anggota
Kabinet yang diterajuinya. Ketua negara akan menerima nama-nama yang
dicalonkan. Proses ini jika di Malaysia dikatakan ketua negara bertindak atas
nasihat ketua kerajaan. Perdana Menteri akan menerajui kepimpinan negara
bersama barisan Kabinetnya. Tiap-tiap menteri Kabinet akan dilantik mengetuai
mana-mana kementerian yang ditubuhkan dengan dibantu oleh timbalan menteri,
setiausaha politik dan pegawai-pegawai kerajaan. Contohnya, Dato’ Sri Mohd.
Najib Tun Abdul Razak adalah Pengerusi Barisan Nasional dan Presiden UMNO
dilantik sebagai Perdana Menteri kerajaan Barisan Nasional telah mendapat
kerusi majoriti di Parlimen walaupun tidak mencapai majoriti dua pertiga dalam
pilihan raya umum ke-13 tahun 2013. Atas prinsip majoriti mudah dan first-past-the-post,
Dato’ Sri Mohd. Najib diberikan hak
menubuhkan kerajaan dan dilantik sebagai Perdana Menteri. Selaku Perdana
Menteri, beliau berhak untuk mengemukakan barisan Kabinet dan menubuhkan
kementerian-kementerian tertentu untuk diperkenankan oleh Yang di-Pertuan Agong.
Oleh
sebab itu, sistem Parlimen di Malaysia merangkumi tiga ciri utama iaitu Yang
di-Pertuan Agong, Dewan Negara dan Dewan Rakyat. Hanya Yang di-Pertuan Agong
yang berhak dan memiliki kuasa untuk membubarkan Parlimen iaitu Dewan Rakyat
sahaja dan bukan Dewan Negara.
Pembubaran Parlimen
Berdasarkan
Perkara 55 Perlembagaan Persekutuan, Parlimen akan terbubar dengan sendirinya
selepas lima tahun dari tarikh pertama mesyuaratnya dan pilihan raya akan
diadakan dalam masa 60 hari selepas tarikh pembubaran tersebut. Walau
bagaimanapun, Yang di-Pertuan Agong boleh tidak memperkenankan pembubaran
Parlimen jika Baginda mendapati perlu untuk mengambil keputusan sedemikian.
Pensyarah
Undang-Undang di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) Profesor Dr
Abdul Aziz Bari menjelaskan, Perlembagaan Malaysia mengambil iktibar dari
pengalaman di Komanwel sejak lebih 100 tahun yang lalu dan Suruhanjaya Reid
menyatakan bahawa adalah tidak bijak untuk memberi hak mutlak kepada kerajaan
yang memerintah untuk membubarkan dewan. Pilihan raya merupakan salah satu
proses dalam pembentukan kerajaan yang memerintah selaras dengan konsep
dimokrasi iaitu pemilihan pemimpin melalui undian orang ramai yang mengambil masa
yang agak panjang dan boleh melibatkan biaya yang tinggi selain mengganggu
pentadbiran negara. Oleh itu, bukanlah satu tindakan yang bijak jika pilihan
raya kerap diadakan. Maka Yang di-Pertuan Agong sebagai Ketua Negara perlu
menimbang sama ada pembubaran yang membawa kepada proses pilihan raya itu
adalah perlu atau sebaliknya.
Yang
di-Pertuan Agong diberi kuasa untuk menolak permintaan membubarkan Dewan Rakyat
oleh Perdana Menteri sebelum Dewan Rakyat mencecah usia lima tahun. Mengikut
kajian yang dilakukan antara sebab-sebab lain pembubaran dewan ditolak ialah
apabila pembubaran yang diminta tidak lama selepas pilihan raya misalnya dua
tahun selepas pilihan raya atau di dalam keadaan
di mana daftar pemilih belum siap dan masih terdapat banyak masalah untuk
diselesakan.
Apa jua faktor yang
menyebabkan tertolaknya permohonan pembubaran Parlimen oleh Yang di-Pertuan
Agong, hal itu adalah disebabkan Yang di-Pertuan Agong ingin memastikan agar
pilihan raya yang bebas dan adil dapat dilaksanakan. Maka inilah yang dimaksudkan
dengan budi bicara Baginda yang diperuntukkan di bawah Perkara 40(2)(b)
Perlembagaan Persekutuan.
Kuasa
Kuasa ialah kebolehan untuk menjayakan sesuatu rancangan mengikut
naluri seseorang untuk memaksa orang lain melakukan sesuatu walaupun mereka
enggan berbuat demikian. Kuasa juga boleh ditafsirkan sebagai kebolehan
menyatakan sesuatu dan memaksa untuk berbuat sesuatu kerana takutkan kuasa.
Kuasa wujud setelah masyarakat merasakan mereka harus memberi sepenuhnya kepercayaan
dan hak kepada orang yang bakal memimpin.
David Eatson menterjemahkan kuasa sebagai kebolehan individu,
kumpulan untuk pengaruhi individu atau kumpulan lain bagi memenuhi kehendak
organisasi, individu yang dipercayai punyai
kuasa. Manakala menurut Talcott Parson, kuasa ialah keupayaan yang dipunyai
oleh unit-unit tertentu yang boleh paksa organisasi besar, kolektif memenuhi
tanggungjawab terhadap unit-unit tadi. Oleh yang demikian, berdasarkan definisi
di atas, dapat dinyatakan bahawa kuasa merupakan kebolehan menyatakan sesuatu
atau memaksa untuk berbuat sesuatu kerana takutkan kuasa.
Terdapat
dua aspek utama apabila kita membicarakan tentang jenis kuasa iaitu pertama,
pengkategorian kuasa berdasarkan kepakaran dan kedua berdasarkan kepemimpinan.
Terdapat tiga pembahagian kuasa dalam kepemimpinan iaitu kuasa politik, kuasa
ekonomi dan kuasa ketenteraan.
Kuasa politik merupakan
satu bahagian kuasa yang tidak boleh digugat. Apabila seseorang pemimpin diberi
mandat untuk memimpin, maka golongan yang dipimpin tidak boleh mempertikaikan
kuasa yang ada pada pemimpin tersebut. Kuasa politik merupakan nadi utama yang
menggerakkan sesebuah organisasi pentadbiran atau pemerintahan. Ini kerana
melalui kuasa politik yang ada, pemerintah atau mereka yang diberi kuasa serta
tanggungjawab untuk membuat dan melaksanakan dasar-dasar kerajaan atau
organisasi. Kebesaran atau tahap kuasa politik bergantung kepada kedudukan
seseorang mengikut kedudukan dan pangkat yang dimilikinya. Semakin tinggi
kedudukan dan pangkat seseorang di dalam sesebuah kerajaan atau organisasi,
semakin besar lingkungan kuasa yang dimilikinya. Sebagai contoh, seorang
Perdana Menteri mempunyai bidang kuasa yang lebih besar berbanding Menteri
biasa dan Kuasa raja atau sultan mengatasi segala kuasa rakyat jajahannya.
Kuasa Ekonomi bermaksud kebiasaannya, orang yang memiliki sumber kekayaan dan harta yang
banyak akan dihormati dan berkuasa dalam kalangan masyarakatnya. Mereka yang
kaya dan mempunyai kuasa ekonomi ini mempunyai kedudukan dan keupayaan untuk
memberi arahan serta suruhan kepada masyarakat bawahan. Masyarakat akan patuh
dan taat pada mereka yang memiliki kuasa ekonomi ini dengan harapan akan
mendapat ganjaran dan habuan.
Kuasa Ketenteraan juga ada pada pemerintah. Berdasarkan kepada asas ini, pemerintah
yang mempunyai kekuatan angkatan tentera yang hebat akan mempengaruhi kuasanya.
Semakin kuat angkatan tenteranya, semakin besar pengaruh kekuasaan
pemerintahnya. Kebanyakan pemerintah menggunakan kekuasaan ketentaraannya untuk
melakukan penaklukan kawasan-kawasan yang diingini. Adolf Hitler iaitu pemimpin
Jerman suatu ketika dahulu terkenal sebagai seorang pemimpin yang memiliki
angkatan tentera yang sangat hebat, kuat dan digeruni.
Kuasa Raja-Raja Melayu
Pemerintahan
beraja telah sedia wujud dalam sistem sosial di negeri-negeri Melayu sejak
berabad-abad lamanya. Menurut sistem beraja ini, raja mempunyai kuasa mutlak
dalam setiap pemerintahan dan pentadbiran negeri khususnya sebelum penjajahan
Inggeris. Apabila Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada tahun
1957, institusi pemerintahan beraja itu masih diteruskan tetapi mengalami
pengubahsuaian agar releven dengan konsep demokrasi berparlimen dan raja
berperlembagaan.
 |
| Raja-raja Melayu |
Raja-raja
Melayu merupakan raja yang berdaulat. Perkataan daulat pada satu masa dahulu
merupakan satu perkataan yang sentiasa menjadi sebutan masyarakat Melayu
apabila berbicara mengenai hal-hal yang berkaitan dengan raja atau sultan.
Masyarakat Melayu tradisional amat mempercayai kedaulatan yang ada pada raja
atau sultan yang memerintah. Bahkan, waris raja atau sultan juga dianggap
sebagai golongan yang memiliki kedaulatan. Namun begitu, setelah negara
Malaysia memperoleh kemerdekaan, institusi beraja telah diubah kepada institusi
raja berpelembagaan. Sejak dari itu konsep daulat mengalami perubahan. Raja
atau sultan dilihat telah hilang kuasa luar biasa dan kedaulatan raja hanya
dilihat sebagai simbol ketua negeri dan ketua agama sesebuah negeri.
Kamus
Dewan Edisi Keempat (2005) mentakrif perkataan daulat sebagai: 1. bahagia,
kebahagiaan (pd raja-raja yg memerintah); 2. ya, benar (digunakan ketika
menyambut titah raja dsb); 3. kuasa (raja, kerajaan); 4. ark tulah; ditimpa ~
kena tulah (raja); ~ dirgahayu mudah-mudahan berbahagia dan lanjut usia; ~
tuanku a) benar tuanku, ya tuanku; b) berbahagialah tuanku; berdaulat 1.
bertuah, berbahagia; 2. mempunyai kuasa (yg tertinggi): raja yg ~; 3. (merdeka
dan) berkuasa atau berhak sepenuhnya di atas urusan atau pemerintahan sendiri:
negara yg merdeka dan ~; 4. mempunyai kedudukan yg tinggi dan berkuasa,
berwibawa: bahasa Melayu dapat menjadi bahasa yg ~ di negeri kita, bukan bahasa
Inggeris atau bahasa asing yg lain; berdaulat 1. bertuah, berbahagia; 2.
mempunyai kuasa (yg tertinggi): raja yg ~; 3. (merdeka dan) berkuasa atau
berhak sepenuhnya di atas urusan atau Jurnal Melayu Jilid 11 Disember 2013 ISSN
1675-7513 103 pemerintahan sendiri: negara yg merdeka dan ~; 4. mempunyai
kedudukan yg tinggi dan berkuasa, berwibawa: bahasa Melayu dapat menjadi bahasa
yg ~ di negeri kita, bukan bahasa Inggeris atau bahasa asing yg lain; mendaulat
1. menjunjung (mengabdi, berkhidmat kpd raja); 2. Id, bp merampas (kekuasaan
dll) dgn tidak sah, menurunkan orang berpangkat atau berkuasa (spt raja dll) dr
kedudukannya dgn paksaan: Raja Faruk telah didaulat oleh rakyat Mesir;
mendaulatkan menjadikan berdaulat, mem-beri hak (kuasa dll), menjadikan
berwibawa: perjuangan hendak ~ Bahasa Kebangsaan bukan perjuangan baru;
kedaulatan kekuasaan yg tertinggi: ~ Raja-raja Melayu diakui oleh perlembagaan;
~ rakyat demokrasi; ~ undang-undang kedudukan undang-undang sesebuah negara sbg
kuasa tertinggi yg mesti dihormati dan dipatuhi oleh semua pihak atau lapisan
masyarakat; pendaulatan perihal atau perbuatan mendaulatkan: ~ Bahasa
Kebangsaan; pendaulat 1. bp orang yg mendaulat; 2. orang atau pihak yg
mendaulatkan: kononnya negara itu dianggap sbg ~ demokrasi.
Berdasarkan
takrifan di atas, maka jelaslah bahawa raja atau sultan masih berdaulat
sehingga ke hari ini walaupun telah mengalamai banyak perubahan ke atas
institusi beraja di Malaysia disebabkan perubahan dalam sistem politik dan
pentadbiran negara. Daulat Yang di-Pertuan Agong masih terpelihara di dalam
perlembagaan di mana kuasa budi bicara Baginda ditetapkan secara langsung dan
jelas dalam Perlembagaan Persekutuan.
Kuasa budi bicara (mengekalkan kemutlakan kuasa raja)
Budi bicara, bermaksud kuasa untuk bertindak atau membuat
keputusan yang mengizinkan pemegangnya sejumlah ruang yang tertentu, yang
dengan sendirinya bermakna bahawa ia bebas mengambil tindakan tersebut. Begitu
juga dengan cara bagaimana ia hendak melakukannya. Kuasa budi bicara turut
mengizinkan pemegangnya membuat pilihan antara beberapa alternatif yang ada di
hadapannya. Budi bicara berbeza dengan apa yang dipanggil tugas atau kewajipan
di sisi undang-undang kerana ini tidak memberikan pilihan tentang apa yang
hendak dilakukannya, walaupun mungkin cara atau prosedur pelaksanaan tugas itu
mungkin tidak ditetapkan. Contohnya kuasa ketua negara melantik kerajaan atau
haknya untuk menyetujui atau sebaliknya berkenaan permintaan untuk membubarkan
Dewan.
Kuasa budi bicara tidak dapat dielakkan dalam birokrasi
walau pun perlembagaan bertulis yang bersifat rigid telah diwujudkan. Ini
kerana masalah rakyat yang telah diperundagkan tidak bersifat dinamik dan
sentiasa berubah. Contohnya masalah darurat yang mungkin disebabkan oleh
pelbagai faktor termasuk bencana alam sekitar dan sosial dan politik seperti
peristiwa 13 May 1969 iaitu peristiwa rusuhan kaum yang menjadi detik hitam
dalam sejarah perpaduan negara di mana Yang di-Pertuan Agong telah
mengistiharkan darurat dan perlimen telah digantung sementara pemerintahan
dilaksanakan oleh Majlis Gerakan Negara (Mageran). Pada masa itu Malaysia
berada dibawah pemerintahan tentera yang di ketuai oleh Yang di-Pertuan Agong
sendiri selaku Ketua Negara dan juga Ketua Kerajaan.
Oleh yang demikian, agak jelas betapa kuasa budi bicara
ini begitu besar dan mempunyai implikasi serius dan boleh menggantikan
parlimen. Dengan kata lain Yang di-pertuan Agong masih mempunyai simpanan dan
kuasa mutlak sekiranya wajar untuk Baginda berbuat demikian khususnya apabila
kuasa berkenaan bersifat legislatif. Di dalam teori
perlembagaan kuasa, biar apa pun namanya, hanya boleh diberikan sekiranya ia
selaras dengan semangat dan tuntutan demokrasi. Kuasa budi bicara diberikan
dalam konteks ini untuk mempastikan bahawa ada pihak yang dapat mengelakkan
kebuntuan dalam suasana-suasana tertentu, seperti apabila proses demokrasi
gagal memberikan keputusan, wujudnya senario apabila ada pihak-pihak tertentu
mahu menggunakan demokrasi untuk memusnahkan demokrasi dan seumpamanya.
Walau
bagaimanapun, kuasa-kuasa budi bicara itu diberikan dengan tujuan-tujuan yang sah dan dibenarkan oleh
demokrasi itu sendiri. Meskipun kelihatannya ia bertentangan dengan demokrasi
itu boleh dicegah dan dielakkan sekiranya mekanisme kawalannya berkesan dan
dibenarkan berfungsi.
Kesimpulan
Peranan Yang di-Pertuan Agong semsetinya tidak boleh
dipertikaikan dari sebrang perspektif terutamanya dari sudut perundangan. Hal
ini kerana peranan raja atau sultan ke atas perundangan tulahpun wujud sejak
zaman berzaman bahkan pemerintahan, perundangan dan undang-undang pada zaman
Kesultanan Melayu Melaka adalah hak milik mutlak seorang raja atau sultan.
Disebabkan campur tangan asing dan orang awam dalam
proses kemerdekaan Tanah Melayu, maka kuasa Yang di-Pertuan Agong diselaraskan
mengikut kesesuaian sistem dimokrasi sehingga wujudnya sistem pemerintahan
dimokrasi berparlimen. Dalam sistem ini, kuasa Yang di-Pertuan Agong bukanlah
dikecilkan tetapi disembunyikan untuk memberi laluan kepada orang awam bersama-sama
memainkan peranan mewujudkan pemerintahan yang adil. Oleh itu, Baginda sebagai
Ketua Negara tidak perlu lagi dibebani oleh tugas kerajaan pemerintah yang
menentukan hala tuju negara sebaliknya Baginda bertindak sebagai pemerhati dan
akan membuat keputusan mengikut budi bicaranya sekiranya perlu.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan
Macam mana post kali ini?