PERPADUAN KAUM MELALUI PERBEZAAN MAKANAN DAN PAKAIAN
Kepelbagaian kaum di Malaysia telah pun wujud sejak
sebelum merdeka lagi. Secara teorinya, Bangsa Melayu terdiri daripada beberapa
kaum seperti Bugis, Jawa, Banjar, Bajau dan beberapa lagi kaum yang lain. Corak
hidup masyarakat mengikut kaum adalah berbeza-beza namun terdapat juga sebuah
kawasan penempatan atau daerah yang dikongsi oleh beberapa kaum seperti di
daerah Beaufort, Sabah yang dikongsi oleh kaum Bisaya, Brunai, Kedayan dan
Dusun.
Diari pengajian Master saya di Youtube
Setiap kaum mempunyai
kebiasaannya yang tersendiri baik makanan, pakaian, aktiviti harian mahupun
keadaan sekeliling kediaman hal ini kerana setiap bangsa dan kaum masing-masing
ingin mempunyai identiti tersendiri dan melalui identiti tersebut sesuatu kaum
mudah dikenali. Adakalanya identiti yang diketengahkan bertujuan untuk
menunjukkan kekuatan agar digeruni pihak lain seterusnya kaum tersebut selamat
daripada dicerobohi dan diganggu gugat contohnya kaum Dayak di Sarawak dan kaum Rungus di Sabah yang
terkenal dengan memenggal kepala lawan atau musuh.
Selain itu, identiti
juga dapat memberikan gambaran tentang kehidupan suatu etnik yang mempunyai
asal usul yang sama tetapi berbeza dari segi kedudukan geografi. Contohnya
masyarakat Bajau di pedalaman seperti di Kota Belud dan Tuaran yang terkenal
dengan kemahiran menunggang kuda. Keadaan ini dapat menggambarkan bahawa
kehidupan mereka sangat bergantung kepada sumber bumi seperti menanam padi dan
menternak lembu sementara masyarakat Bajau di Pantai Timur Sabah seperti di
Semporna, Kunak, Lahad Datu dan Sandakan sangat terkenal dengan lepa-lepa iaitu
pengangkutan laut tradisional kaum Bajau yang mendiami persisiran pantai.
Sejarah
kepelbagaian kaum di Malaysia
Menurut Shamsul Amri Baharuddin, (Baharuddin, 2007) ”Pluralisme budaya
bukan fenomena baharu dalam Alam Melayu. Interaksi antara pelbagai budaya
seperti Arab pra-Islam, Hinduisme, Buddhisme Arab Islam dan Eropah (yang
diwakili oleh Portugis, Sepanyol, Belanda dan British) dengan budaya Alam
Melayu telah berlaku sejak sejak abad ke-5 Masihi lagi”
Sebelum
kedatangan orang-orang Eropah lagi Tanah Melayu sering dikunjungi pedagang-pedagang
dari tanah Arab, India dan China. Selain itu, kedudukan Selat Melaka yang
terlindung dari tiupan angin monsun Barat Daya menyebabkan Alam Melayu menjadi
tempat tumpuan pelbagai tamadun dari seluruh dunia. Hal ini telah membuktikan
bahawa pluralisme bukanlah sesuatu yang dirancang oleh pembesar-pembesar di
Tanah Melayu. Disebabkan keperluan ekonomi dan hukum alam juga, Tanah Melayu
pada masa itu tidak dapat mengelak kepelbagaian budaya yang dapat dilihat pada
hari ini. Budaya-budaya lain dibawa oleh kaum imigran terutama semasa era
pendudukan kuasa-kuasa Eropah yang membawa pekerja-pekerja dari India dan China
untuk dijadikan tanaga buruh di ladang-ladang getah dan lombong biji timah.
Pada
tahun 1963, kemasukkan Sabah dan Sarawak ke dalam Persekutuan menjadikan
Malaysia terdiri daripada perbagai etnik dan suku kaum yang berasal dari
Kepulauan Selatan Filipina dan Kalimantan, Indonesia. Etnik Pribumni Sabah
terdiri daripada Bajau, Kadazan-Dusun, Suluk dan Brunei. Sementara di Sarawak
terdapat juga etnik Pribumi seperti Iban, Melanau, Bidayuh, Orang Kayan dan
sebagainya.
Perbezaan kebudayaan antara etnik amat ketara
terutama dikalangan kaum-kaum terbesar seperti Melayu, Cina dan India. Tetapi
kebudayaan yang hadir bersama setiap etnik tidak semestinya membawa perpecahan.
Terdapat beberapa perkara yang boleh menjadi pemangkin kepada perpaduan antara
kaum antaranya melalui makanan dan pakaian.
Perpaduan kaum melalui makanan
Makanan Melayu
Masyarakat Melayu terkenal dengan masakan berlemak.
Pelbagai masakan mengandungi unsur lemak dari nasi hinggalah ke lauk pauk.
Lemak yang diperolehi dari santan kelapa menjadi pelengkap pelbagai masakan
seperti nasi dagang, nasi kuning, gulai daging, gulai ikan dan gulai
sayur-sayuran. Selain santan, rempah ratus dan ulam ulaman serta herba juga
menjadi pelengkap masakan Melayu seperti Halia, Lengkuas, Daun kesum, Daun
cemangi dan berbagai lagi herba tradisi.
Nasi lemak yang
biasanya terdiri daripada sambal ikan bilis, kacang goreng dan hirisan timun,
ayam atau telur sebagai pelengkap merupakan menu kegemaran hampir seluruh
rakyat Malaysia tanpa mengira kaum. Makanan ini kebiasaannya menjadi juadah
untuk bersarapan dan dijual dikebanyakkan kedai makan, warung-warung dan
penjaja.
Selain
itu, orang Melayu juga gemar meletakkan unsur lemak ke dalam manisan atau kuih
muih contohnya Wajik, Seri Muka, Badak berendam dan sebagainya. Kuih muih ini
adalah antara warisan masyarakat Melayu yang masih bileh didapati hingga hari
ini. Semasa bulan Ramadhan, makanan seperti ini masih menghiasi gerai
peniaga-peniaga bazar.
Makanan Cina
Kemasukkan
masyarakat cina telah membawa seni kulinari yang sangat berbeza dengan
kaum Bumiputra dan Melayu dan mereka juga telah memperkenalkan Mee.
Mee
merupakan makanan utama masyarakat Cina yang sejak 2000 tahun dahulu.
Keadaannya yang mudah diangkut, boleh bertahan lama dan senang disediakan,
menjadikannya sangat popular hampir di setiap pelusuk dunia. Mee merupakan
makanan kebanggan masyarakat Cina kerana Mee adalah bukti keintelektualan nenek
moyang mereka. Terdapat berbagai variasi mee yang diperbuat daripada pelbagai
bahan seperti tepung gandum dan tepung beras.
Disebabkan tekstur mee yang kenyal
dan tanpa sebarang perasa atau tawar, makanan ini amat mudah diolah menjadi
pelbagai hidangan yang lazat dan menarik dan boleh disediakan dalam pelbagai
cara samada sejuk atau panas. Variasi masakan berasaskan mee juga menjadi
kegemaran masyarakat Malaysia samada Mee sup, Mee berkuah, Mee celur atau
digoreng dan sangat mudah didapatai di sekitar tanah air.
Bawang putih dan halia
banyak terdapat dalam masakan Cina. Sambal cecah yang terdiri daripada Kicap (Soya souce), Cuka, Cili yang dipotong dan Bawang putih yang dicingcang halus
antara pelengkap hidangan yang mesti ada di atas meja. Berbeza dengan masakan
Melayu yang biasanya mengandungi lemak santan, masaakan Cina hampir tidak
terdapat lemak santan dalam setiap hidangan.
Masak
Kicap (cara Melayu)
|
Masak
Kicap (cara Cina)
|
1.
Bawang
merah, Bawang putih, Halia, Serai dikisar dan ditumis terlebih dahulu bersama
Cengkih, Bunga lawang dan Kulit kayu manis serta Buah pelaga.
2.
Masukkan
rempah masak yang terdiri daripada serbuk Jintan putih, serbuk Jintan Manis dan
masukkan Kicap.
3.
Masukkan
Santan dan air Asam jawa.
4.
Masukkan
bahan utama seperti daging atau ayam dan perasakan.
|
1.
Panaskan
air sebanyak 150 l bersama Kicap masin, Bawang putih, Halia, Gula dan cengkih
serta Cuka.
2.
Masukkan
bahan utama seperti ayam atau daging dan perisakan.
|
Jadual 1
: Perbezaan masakan Melayu dengan msakan Cina
Jadual 1 menunjukkan
berbezaan masakan Melayu dan Cina. Walaupun terdapat perbezaan yang ketara dari
segi cara memasak dan bahan-bahan yang digunakan dalam setiap masakan, namun
kedua-dua masakan tetap menjadi santapan rakyat Malaysia di kebanyakan restoran
dan hotel.
Seni pastri Cina banyak
menggunakan kaedah kukus dan panggang atau dibakar berbanding digoreng dalam
proses pembuatan manisan atau kuih contohnya seperti Kuih bulan, Kuah lobak
putih atau Dim Sum dan juga Yong Tau Fu atau Luk-luk. Disebabkan makanan-makan
ini ada yang dihasilkan dengan kaedah dan bahan-bahan yang halal, terdapat
masyarakat Melayu yang turut menjadikan pastri-pastri ini sebagai bahan jualan
kerana mudah untuk dihidangkan kepada pelanggan. (Amin, 2015)
Gambar 3 : Peniaga Melayu menjual
Yong Tau Fu
Makankan India
Makanan komuniti kaum India terdiri sangat terkenal
dengan kepelbagaian rempah ratus serta mempunyai rasa dan aroma tersendiri. Masakan
kaum India sangat sinonim dengan panggilan kari seperti Kari ayam, Kari daging,
Kari kacang dal, Kari kurma ayam dan sebagainya. Kari merujuk kepada sos atau
kuah yang mempengaruhi rasa masakan kebiasaannya mengandungi unsur padas.
Makanan
kaum India di Malaysia masih mengekalkan keaslian masakan yang diwarisi dari
negara asal mereka. Selain pedas dan berempah, kaum India juga gemar
menggunakan lemak dalam masakkan yang biasanya menggunakan lemak haiwan seperti
minyak sapi dan susu segar. Penggunaan Bawang merah atau Bawang bombay yang
sangat banyak menyebabkan masakan India sangat harum dan haruman tersebut boleh
bertahan sehingga 8 jam.
Dari segi jumlah bahan, masakan kaum
India kaya dengan bahan-bahan yang bertujuan untuk melazat dan mengharumkan
masakan.
Masak
Kicap (Cara India)
|
Masak
Kicap (cara Melayu)
|
Masak
Kicap (cara Cina)
|
1.
Bawang
bombay, Halia, Bawang putih, Cengkih, Bunga lawang, Kulit kayu manis dan buah
pelaga ditumis.
2.
Masukkan
Serai dan Daun kari kemudian rempah yang terdiri dari serbuk Cili, Lada
sulah, Jintan putih dan Jintan manis, Garam masala dan Kicap manis.
3.
Masukkan
daging atau ayam dan masak dengan api perlahan.
4.
Masukkan
Tomato, Cili hijau, dan Bawang goreng.
5.
Tambahkan
perasa kemudian Masukkan daun Ketumbar dan daun Bawang.
|
1.
Bawang
merah, Bawang putih, Halia, Serai dikisar dan ditumis terlebih dahulu bersama
Cengkih, Bunga lawang dan Kulit kayu manis serta Buah pelaga.
2.
Masukkan
rempah masak yang terdiri daripada serbuk Jintan putih, serbuk Jintan Manis
dan masukkan Kicap.
3.
Masukkan
bahan utama seperti daging atau ayam.
4.
Masukkan
Santan dan air Asam jawa serta perasakan.
|
1.
Panaskan
air sebanyak 150 l bersama Kicap masin, Bawang putih, Halia, Gula dan cengkih
serta Cuka.
2.
Masukkan
bahan utama seperti ayam atau daging dan perasakan.
|
Jadual
2 menunjukkan berbezaan menyediakan menu Masak Kicap antara kaum India, Melayu
dan Cina. Selain cara memasak, bahan-bahan untuk memasak bagi masakan kaum
India sangat banyak berbanding kaum Melayu dan Cina. Makanan India Muslim atau
Mamak banyak terdapat di Pulau Pinang dan Kedah. Antara menu yang amat popular
ialah Nasi Baryani dan Nasi Kandar. Makanan-makan ini turut dikongsi oleh
kaum-kaum lain terutama Melayu dan Cina.
Manisan
atau kuih muih dalam bahasa India di panggil “Palagaram” kebiasaannya menggunakan kaedah menggoreng berbanding Kaum
Melayu yang banyak menggunakan kaedah mencelur dalam menghasilkan manisan
tradisional dan mengukus serta memanggang iaitu teknik yang sering digunakan
oleh Kaum Cina untuk menghasilkan kuih muih tradisional.
Roti
canai merupakan makan yang digemari oleh seluruh rakyat Malaysia. Ianya kini
boleh dianggap sebaris dengan makanan tradisional kaum Melayu seperti Nasi
lemak. Rakyat Malaysia juga mempunyai cita rasa tersendiri apabila menikmati
Roti canai contohnya kuah kari digantikan dengan susu pekat manis sebagai
pencecah.
Perpaduan kaum
melalui pakaian
Pakaian Melayu
Pakaian tradisi kaum Melayu hari ini merupakan
warisan masyarakat Melayu terdahulu. Kaum lelaki akan memakai Baju Melayu yang
terdiri dari pada baju dan seluar. Baju Melayu diklasifikasikan kepada dua
iaitu Baju Melayu Cekak Musang dan Teluk Belanga. Kedua-dua baju ini mempunyai
tiga kocek. Sebuah kocek berada di bahagian bahagian kiri dada dan dua lagi
berada di bahagian bawah pada paras pinggang terletak di kiri dan kanan
abdomen.
Gambar di atas menunjukkan perbezaan
antara pakaian lelaki kaum Cina, Melayu dan India. Pakaian lelaki Cina dan
India memiliki corak tersendiri sementara sementara pakaian kaum Melayu hanya
bercorak di bahagian Sampin. Namun, Baju Melayu juga tidak ketinggalan daripada
pemodenan dan mengalami inovasi dan telah dijadikan sebagai pakaian kebangsaan.
Baju Melayu dipakai
bersama Kain sarong atau Kain songket yang dipanggil Sampin. Bahagian atas
Sampin diletakkan di pinggang dan diketatkan dengan menggulung lebihan kain
sehingga hujung bahagian bawah kain di paras bawah lutut. Songkok yang
kebiasaannya berwarna hitam dipakai untuk menutupi kepala.
Wanita Melayu pula akan
memakai Baju kurung. Satu set persalinan Baju kurung terdiri daripada baju yang
panjang hingga melepasi paras lutut yang mana keadaan fizikal baju hampir
menyerupai Baju Melayu dan kain atau skirt
yang panjang hingga menutupi buku lali. (Wikipedia, 2016) Atas kesedaran
terhadap tuntutan agama Islam, pemakain Baju kurung di tambah dengan tudung
yang menutupi bahagian kepala wanita. Kini tudung dianggap sebagai pakaian kaum
Melayu sesuai dengan Perlembagaan Malaysia bahawa Melayu adalah beragama Islam
sementara Islam merupakan agama rasmi negara dan agama Islam menuntut agar
penganutnya menutup aurat.
Bagi wanita yang
berkerja di pejabat terutamanya di jabatan-jabatan kerajaan, Baju kurung sering
digunakan tanpa mengira kaum kerana ciri-ciri kesopanan yang ditampilkan kerana
membenamkan bentuk badan selain pemakaiannya yang ringkas.
Pakaian kaum Punjab
atau Sikh
Kaum Punjabi merupakan antara kaum minoriti di
Malaysia. Tapi penyertaan mereka dalam masyarakat hari ini telah menambahkan
warna-warni dan gaya dalam hidup bermasyarakat.
Bagi
wanita Punjabi atau Sikh, mereka akan
memakai Salvar Kamees. Salvar adalah pakaian longgar yang dipakai untuk
menutupi bahagian pusat hingga ke kaki. Sementara Kamees pula adalah pakaian
yang menutup bahagian atas hingga keparas lutut.
Lelaki
Punjab pula akan memakai Kurta Pujama. Kurta merupakan baju panjang hingga ke
paras lutut dan kekadang terbelah di kiri dan kanan hingga ke paras bahagian
atas paha yang dipakai bersama Pujama iaitu seluar longgar yang dipakai seperti
Kamees. (Khalsa, 2014)
Kaum Sikh juga memakai penutup kepala di
kenali sebagai Turban yang dipakai samada melilit atau menyarungnya ke kepala
sementara kaum wanita pula skaf digunakan untuk menutup kepala.
Pada
hari ini, pemakaian gaya Punjabi telah meresap ke dalam budaya Malaysia dan
telah melahirkan gaya berpakaian baharu ala Punjabi.
Makanan dan
pakaian menyumbang ke arah integrasi nasional
Integrasi nasional bermaksud menyatupadukan
berbagai-bagai kaum yang mempunyai berbezaan kebudayaan dan sosial ke dalam
satu sistem wilayah bagi mewujudkan identiti nasional. (Institut Tadbiran Awam
Negara, 1991)
Dalam
konteks negara yang berbilang kaum, integrasi nasional merujuk kepada
perkongsian budaya dari pelbagai etnik untuk mewujudkan identiti nasional. Setiap
kaum perlu menghayati setiap budaya dengan mengasimilasikan perbagai budaya
dalam kehidupan mereka. Selain itu, setiap kaum juga boleh sama-sama berbangga kerana
budaya mereka tidak diketepikan dalam usaha-usaha pembentukan negara bangsa yang
makmur.
Pemakaian
baju Punjab oleh etnik lain contohnya telah mewujudkan keseimbangan kaum
melalui pakaian. Etnik pemilik asal pakaian tersebut boleh merasa bangga kerana
penerimaan etnik lain terhadap budaya mereka hal ini sekali gus dapat
melahirkan rasa patriostisma di kalangan kaum Punjab atau Sikh kepada Malaysia walaupun
mereka merupakan kaum imegran pada asalnya.
Dari
segi makanan pula, walaupun terdapat berbezaan dari segi rupa dan rasa, tapi
masyarakat masih boleh menikmati makanan yang sama dan duduk di meja makan yang
sama bersama rakan-rakan dari etnik lain bahkan perbezaan itulah yang
mewujudkan perasaan saling hormat menghormati kerana setiap etnik tidak
memandang rendah atau merasa jijik ke atas makan etnik lain.
Mee
laksa atau Mee kari adalah simbolik kepada penyatupaduan kaum melalui makanan.
Mee yang berasal dari China diolah mengikut cita rasa tempatan dengan menggunakan
rempah ratus India dan ditambah pula dengan herba-herba Melayu sepert Santan,
Serai dan Daun kari. Perbezaan bahan makanan dalam setiap kaum boleh dirasa
dalam semangkuk Mee laksa atau Me kari.
Etnik-etnik
lain yang berada di Sabah dan Sarawak mempunyai budaya makanan dan pemakaian
yang juga berbeza. Ada makanan yang mempunyai rupa, rasa dan bahan asas yang
sama tetapi berbeza dari segi nama makan tersebut. Contohnya kerabu isi ikan
merupakan makanan tradisional masyarakat kaum Kadazan-Dusun, Bajau, Suluk dan
etnik-etnik lain di Sarawak. Makan ini diperbuat daripada isi ikan mentah yang diperap dengan air Limau nipis atau
Limau kasturi. Kemudian dicampurkan dengan bahan-bahan lain seperti hirisan
Bawang merah, Bawang besar, Bawang putih, Halia, Tomato dan Cili padi.
Bagi
etnik Kadazan-Dusun, makanan ini dipanggil “Hinava”. Kaum Bajau memanggilnya “
Kilau”. Kaum Suluk memanggilnya “Kinilau” dan kaum lain di Sarawak memanggilnya
“Umai”. Walaupun terdapat perbezaan, tapi pada hakikatnya terdapat persamaan
yang ketara di antara budaya setiap etnik. Maka persamaan itulah yang perlu
diambil menjadi elemen penyatuan kaum.
Kesimpulan
Kepelbagaian kaum sebenarnya merupakan satu anugerah
kepada sesebuah negara bangsa kerana kita dapat saling kenal mengenali dan
saling memenuhi antara satu sama lain. Di Sabah contohnya, ramai di kalangan
pemilik perusahaan perikanan laut dalam berbangsa Cina sementara awak-awak atau
pekerjanya terdiri daripada etnik lain seperti Suluk dan Bajau.
Dari
sudut agama Islam, Allah berfirman di dalam Al-Quran mafhumnya :
“Hai manusia, sesungguhnya Kami
menciptakan kamu dari seorang laki-laki dan seorang perempuan dan menjadikan
kamu berbangsa – bangsa dan bersuku-suku supaya kamu saling kenal-mengenal.
Sesungguhnya orang yang paling mulia diantara kamu disisi Allah ialah orang
yang paling taqwa diantara kamu. Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui lagi Maha
Mengenal.” [QS. Al Hujuraat (49):13]
Salah satu
tujuan untuk saling kenal-mengenali ialah agar kita mudah berkerjasama dan
saling bantu-membantu dalam menyelesaikan masalah atau melaksanakan pekerjaan
seperti yang dijelaskan dalam maksud ayat di bawah.
“Dan
orang-orang yang beriman, lelaki dan perempuan, sebahagian mereka (adalah)
menjadi pelindung (penolong) bagi sebahagian yang lain. Mereka menyuruh
(mengerjakan) yang ma’ruf, mencegah dari yang munkar, mendirikan shalat,
menunaikan zakat, dan mereka taat kepada Allah dan Rasulnya. Mereka itu akan
diberi rahmat oleh Allah ; sesungguhnya Allah Maha Perkasa lagi Maha Bijaksana” [QS.
At Taubah (9):71].
Dari sudut perbezaan terutamanya
makanan dan pakaian, setiap kaum memiliki ciri-ciri dan keistemewaan tersendiri.
Makanan yang bersumber daripada daging contohnya boleh menjadi hidangan yang
lazat mengikut gaya setiap kaum. Dari sudut pakaian, setiap budaya membawa imej
tersendiri. Perbezaan-perbezaan ini seharusnya diraikan bukalah dipinggirkan
bagi tujuan untuk mendapat kebaikan bersama.
Setiap
bangsa cenderung untuk membentuk identitinya yang tersendiri kerana melalui
identiti itulah msayarakat luar dapat mengenali mereka. Maka, Bangsa Malaysia
telah berjaya membentuk identitinya mengikut acuan tersendiri dan kini dikenali
sebagi sebuah negara yang berbilang kaum.
Disebabkan saling
menghormati, memahami dan mengasimilasi perbezaan dalam setiap etnik, perasaan
sayang dan cinta suatu kaum kepada budaya mereka yang terdapat dalam makanan
dan pakaian secara sendirinya akan bertukar kepada cintakan dan sayang kepada
budaya Bangsa Malaysia tanpa sebarang paksaan.
Walaupun begitu, umat
Islam yang juga dianuti oleh pelbagai etnik terpaksa membataskan penyertaan
mereka terhadap makanan etnik lain atas dasar memenuhi tuntutan dan konsep
halal serta haram dalam makanan. Tidak dinafikan juga bahawa masyarakat India
yang beragama Hindu turut memilih makan tertentu seperti daging lembu kerana
tuntutan agama.
Berfikiran terbuka merupakan kunci kejayaan
perpaduan antara kaum. Pergaulan dengan mereka yang berlainan agama tidak
bermakna kita boleh melupakan atau mengambil mudah prinsip-prinsip agama yang
kita anuti. Bersifat terbuka juga boleh mengecilkan jurang perbezaan antara
kaum dan tidak sepatutnya berbezaan itu dibiarkan menjadi penghalang ke arah
pembentukan masyarakat majmuk yang hidup harmoni.
Ibu bapa dan masyarakat harus mendidik generasi
muda untuk menghormati semua kaum. Didikan ibu bapa tidak seharusnya menjurus
kepada agama dan soal adab semata-mata. Hal-hal berkaitan kenegaraan dan
semangat patrotisme juga merupakan hal penting yang perlu diterapkan kepada
anak-anak. Oleh itu, mereka bukan sahaja membesar sebagai seorang yang taat
kepada agama, malah mereka juga telah mempunyai kesedaran untuk terus
mengekalkan keharmonian kaum.
Rujukan
Adnan,
L. (2015, Mac 19). BERITA | MALAYSIA. #5Tahun2020: Industri fesyen sebagai
jambatan perpaduan kaum. Didapatkan dari astroawani.com:
http://www.astroawani.com/
Amin,
J. M. (2015, 06). Bisnes Yong Tau Fu (YTF). Didapatkan dari Cremin
Muka: http://creminmuka.blogspot.my/2015/06/bisnes-yong-tau-fu-ytf.html
Baharuddin,
S. A. (2007). Modul Hubungan Etnik. (S. A. Baharuddin, Ed.) Shah Alam,
Selangor: Pusat Penerbitan Universiti (UPENA).
Ghille
Basan, Terry Tan & Vilma Laus. (2011). Best - Ever Cooking Of
Malaysia, Singapore, Indonesia & The Phillippines. Wingston: Anness
Publishing LTD.
History
of Noodles. (t.t). Didapatkan Februari 10, 2016, daripada Hakubaku:
http://hakubaku.com
Institut
Tadbiran Awam Negara. (1991). Malaysia Kita. Kuala Lumpur: Jabatan
Percetakkan Negara.
Khalsa,
S. (2014, Disember 16). Introduction to the Traditional Dress of Sikhs.
Didapatkan dari About.com: http://sikhism.about.com
Wikipedia.
(2016, Januari 20). Baju tradisional Melayu. Didapatkan Februari 12,
2016, daripada Wikipedia.org: http://www.wikipedia.org
Ulasan
Catat Ulasan
Macam mana post kali ini?